Rok szkolny 2019/2020 będzie pierwszym rokiem obowiązywania ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami. Dla szkół i pielęgniarek szkolnych szykuje się sporo zmian związanych z organizacją opieki.
Reforma medycyny szkolnej to kolejna, po przyjęciu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej, duża zmiana także dla placówek medycznych POZ. Nowe przepisy są dużo obszerniejsze niż dotychczasowe rozporządzenie dotyczące opieki w szkole i kładą akcent na działania profilaktyczne oraz opiekę stomatologiczną. Co ważne, nowe przepisy obowiązują już od 12 września 2019 r.
NIEZBĘDNE INFORMACJE DLA RODZICÓW
W świetle nowych przepisów uczniowie zostaną objęci opieką profilaktyczną sprawowaną przez pielęgniarkę. Udzielane im będą także profilaktyczne świadczenia stomatologiczne w szkole, dentobusie lub gabinecie stomatologicznym, z którym szkoła podpisze porozumienie o udzielaniu świadczeń. Szkoły organizujące pierwsze zebrania z rodzicami muszą pamiętać o obowiązkowym przekazaniu rodzicom – lub odpowiednio opiekunom prawnym – informacji o w/w zakresie opieki zdrowotnej. Informacje przekazywane rodzicom podczas pierwszego zebrania lub pełnoletnim uczniom na pierwszych zajęciach z wychowawcą muszą również być umieszczone w miejscu ogólnodostępnym w szkole.
Rodzice mają prawo do wyrażenia sprzeciwu wobec objęcia dziecka opieką zdrowotną profilaktyczną dentysty, jak i pielęgniarki. Co istotne, brak pisemnego sprzeciwu złożonego podmiotowi sprawującemu opiekę medyczną w danym zakresie, w tym przypadku uznawany jest za zgodę na świadczenia.
ZGODA NA ŚWIADCZENIA
Zgody pisemnej wymaga natomiast realizacja świadczeń ogólnostomatologicznych dla dzieci i młodzieży do 18 roku życia wykonywanych w ramach opieki zdrowotnej zapewnianej uczniom. Zgoda musi być udzielona przed świadczeniem, nie można jej uzupełnić po zrealizowaniu usługi.
Nowe przepisy dały uczniom możliwość korzystania poza kolejnością ze świadczeń w zakresie leczenia stomatologicznego w gabinetach szkolnych lub w gabinetach współpracujących ze szkołą. Nie zawężono przy tym, że dotyczy to tylko świadczeń realizowanych w porozumieniu ze szkołą, więc uczeń, który zacznie korzystać z pomocy stomatologicznej zapewnianej przez szkołę może zgodnie z planem leczenia realizować kolejne etapy leczenia. Opieka nie obejmuje świadczeń w zakresie ortodoncji.
UCZNIOWIE PRZEWLEKLE CHORZY I NIEPEŁNOSPRAWNI
W ustawie określono zasady sprawowania opieki medycznej nad uczniami o szczególnych potrzebach wynikających ze stanu zdrowia. Jeżeli rodzice wyrażą na to pisemną zgodę, uczniowie przewlekle chorzy lub niepełnosprawni mogą zostać objęci opieką, w ramach której dziecku będzie można podać leki oraz wykonać inne czynności podczas pobytu ucznia w szkole. Zgoda musi być wyrażona przed rozpoczęciem opieki. Bez zgody rodziców, nie można dokonywać żadnych czynności medycznych czy podawać dziecku leków. Co istotne, w procesie sprawowania opieki może uczestniczyć nie tylko pielęgniarka czy higienistka szkolna, ale również pracownicy szkoły, o ile pracownicy wyrażą pisemną zgodę na to.
WIĘCEJ ZADAŃ DLA DYREKTORA
Rolą dyrektora szkoły będzie zapewnienie pracownikom szkoły szkoleń lub innych form zdobycia wiedzy na temat sposobu postępowania wobec uczniów przewlekle chorych lub niepełnosprawnych, odpowiednio do potrzeb zdrowotnych uczniów. Oznacza to nowe zadania dla dyrektora szkoły, przy czym w wielu przypadkach nie będą konieczne szkolenia stacjonarne a szkoły będą mogły korzystać ze szkoleń e-learningowych przygotowanych np. przez stowarzyszenia rodziców dzieci z określonymi problemami zdrowotnymi.
DOKUMENTACJA MEDYCZNA i JEJ PRZEKAZYWANIE MIĘDZY SZKOŁAMI
Sposób prowadzenia dokumentacji medycznej w szkole nie ulega zmianie, przy czym należy pamiętać, że także i w tym obszarze można się spodziewać zmian. Prowadzona dokumentacja ma odpowiadać zarówno wymogom ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, jak i wymaganiom wynikającym z ustawy z dnia 10 maja 2018 roku o ochronie danych osobowych. Otwartym pozostaje pytanie w jaki sposób będą dokumentowane ewentualne czynności medyczne wykonywane przez osoby inne niż pielęgniarka lub higienistka szkolna czyli np. nauczyciela uczestniczącego w opiece nad niepełnosprawnym uczniem?
Dokumentacja medyczna jest przechowywana w gabinecie profilaktyki zdrowotnej przez okres pobierania przez ucznia nauki w danej szkole. Dokumentację osób, które ukończyły naukę należy, tak jak do tej pory przekazywać lekarzowi POZ, co w praktyce przysparza wielu trudności, jeżeli nie mamy pewności, co do aktualnej deklaracji wyboru.
Zmienia się natomiast sposób przekazywania dokumentacji w przypadku zmiany szkoły przez ucznia. Do tej pory dokumentację ze szkoły do szkoły przekazywali rodzice. Obecnie by nie ryzykować zgubienia oryginału lub ingerencji w integralność danych np. poprzez wyjęcie części dokumentów czy skreślenia, dokumentację medyczną przekazuje się za pokwitowaniem pielęgniarce szkolnej lub higienistce szkolnej w szkole przyjmującej ucznia. W praktyce upodabnia to procedurę do przekazywania kart uodpornienia w przypadku zmiany osoby przeprowadzającej szczepienia. Trzeba zatem zweryfikować, czy podane dane szkoły przyjmującej są prawdziwe i prawidłowe i zapewnić, by odbiór dokumentacji kwitowała osoba sprawująca opiekę zdrowotną a nie osoba odbierająca korespondencję w szkolnym sekretariacie.
POMOC W NAGŁYCH PRZYPADKACH
Najważniejszą kwestią do rozstrzygnięcia w każdej szkole jest zapewnienie uczniom bezpieczeństwa. Dotychczasowe regulacje dotyczące BHP w szkole, zgodnie z którymi szkoła musi posiadać apteczkę a nauczyciele muszą zostać przeszkoleni z zasad udzielania pierwszej pomocy, zachowują ważność. Wewnętrzne procedury zapewnienia opieki i pierwszej pomocy uczniom muszą jednak zostać zweryfikowane. W ustawie zapisano bowiem precyzyjnie, że w przypadku nagłego zagrożenia zdrowotnego podczas transportu ucznia przez zespół ratownictwa medycznego do szpitala oraz w szpitalu do czasu przybycia rodziców może być obecna pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna albo opiekun faktyczny (czyli ktoś, kto bez obowiązku ustawowego sprawuje opiekę nad uczniem). Decyzję o obecności jednej z tych osób podczas transportu podejmuje kierownik zespołu ratownictwa medycznego po uzyskaniu zgody dyrektora szkoły.
Na podstawie najczęściej występujących problemów zdrowotnych u uczniów w odpowiedniej procedurze stworzyć można przykładowe wyliczenie sytuacji, które wymagają interwencji Zespołu Ratownictwa Medycznego (np. utrata przytomności, złamanie kończyny, atak epilepsji u dziecka, co do którego nie było wiedzy o takim problemie zdrowotnym) oraz takich, w których zespół nie może zostać zadysponowany, ponieważ nie stanowią zagrożenia życia ale będą wymagały udzielenia dziecku pierwszej pomocy w szkole (np. przeziębienie, rozcięcia skóry, krwawienie z nosa). Wsparciem w opracowaniu takiej procedury może służyć pielęgniarka szkolna, która ma m.in. doradzać dyrektorowi szkoły w zakresie bezpieczeństwa uczniów.
Autor: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, JAMANO Sp. z o.o.